Jak rozpoznać i wspierać osoby, które mają myśli samobójcze?
Czy wiesz, że co roku ponad 700 tysięcy osób na całym świecie odbiera sobie życie? Za każdą z tych liczb kryje się historia bólu, bezsilności i milczącego wołania o pomoc. 10 września obchodzimy Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom. Jest to doskonała okazja, aby zwiększać świadomość i uczyć się, jak wspierać osoby w kryzysie psychicznym. Zobacz, jak rozpoznać sygnały ostrzegawcze i co zrobić, gdy podejrzewasz, że ktoś z Twoich bliskich ma myśli samobójcze.
Czym są myśli samobójcze i skąd się biorą?
Zastanawiasz się, co to są myśli samobójcze? To głęboko zakorzeniony sygnał, który wskazuje na wewnętrzne cierpienie. Osoba, która go doświadcza, często postrzega perspektywę odebrania sobie życia jako ucieczkę od bólu. Myśli samobójcze mogą przybierać różną formę. Niekiedy dotyczą luźnych wyobrażeń o nieistnieniu, ale zdarza się, że przyjmują postać konkretnego planu odebrania sobie życia. Zwykle pojawiają się, gdy człowiek czuje, że stracił kontrolę nad swoją egzystencją.
Przyczyny myśli samobójczych bywają złożone i wielowymiarowe. Często stanowią skutek splotu czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Ryzyko kryzysu suicydalnego (samobójczego) znacząco wzrasta u ludzi, którzy zmagają się z zaburzeniami nastroju czy PTSD. Zależność między depresją a myślami samobójczymi potwierdzają liczne badania. Ponadto do chęci odebrania sobie życia mogą przyczyniać się czynniki, takie jak:
- traumatyczne doświadczenia;
- przemoc w dzieciństwie;
- uzależnienia;
- przewlekły stres;
- osamotnienie;
- nagłe kryzysy życiowe.
Jeśli bliska Ci osoba wycofuje się z kontaktu, mówi o bezsensie życia i ma trudności z codziennym funkcjonowaniem, potraktuj to poważnie. W rzeczywistości nikt nie chce umrzeć. Ludzie zazwyczaj pragną ulgi. Potrzebują nadziei i obecności kogoś, kto wysłucha ich bez oceniania.
Jak rozpoznać, że ktoś może myśleć o samobójstwie?
Zauważyłeś/-aś, że osoba z Twojego otoczenia zachowuje się inaczej niż zwykle. Wycofuje się z relacji, unika rozmów, sprawia wrażenie nieobecnej duchem. Wiedząc, jak rozpoznać myśli samobójcze, możesz uratować komuś życie.
Pamiętaj, że objawy myśli samobójczych nie zawsze są oczywiste. Niekiedy pojawiają się jednak pewne powtarzalne wzorce. Są to sygnały samobójcze, które mogą przybierać zarówno formę werbalną, jak i niewerbalną. Osoba pogrążona w kryzysie suicydalnym często mówi: „Nie dam już rady”, „Chciałabym zasnąć i się nie obudzić”, „Bez sensu to wszystko”. Nie lekceważ tych oznak myśli samobójczych.
Poza tym ludzie, którzy planują zakończyć swoje życie, przejawiają pewne charakterystyczne zachowania. Porządkują swoje sprawy, rozdają rzeczy, piszą listy pożegnalne, zaniedbują swój wygląd i obowiązki.
Chcesz wiedzieć, jak poznać, że ktoś chce się zabić? Zwróć uwagę na zmiany w jego zachowaniu. Osoba, która wcześniej była przygnębiona, może stać się „dziwnie spokojna”. Z pozoru wygląda to na poprawę jej stanu, ale w praktyce czasem oznacza, że postanowiła odebrać sobie życie i w związku z tym poczuła ulgę.
Dostrzegasz niepokojące sygnały? Nie wahaj się przed zadaniem pytania: „Czy myślisz o samobójstwie?”. Badania pokazują, że rozmawiając o kryzysie suicydalnym, nie zwiększasz ryzyka, że ktoś targnie się na swoje życie. Przeciwnie, otwarta komunikacja może przynieść osobie pogrążonej w cierpieniu ogromną ulgę.
Jak rozmawiać z osobą, która ma myśli samobójcze?
Podejrzewasz, że ktoś z Twoich bliskich zmaga się z ogromnym bólem psychicznym i szukasz odpowiedzi na pytanie, jak rozmawiać z osobą z depresją? Możesz zapewnić jej realne wsparcie, nie pogłębiając cierpienia. Pamiętaj, że w obliczu kryzysu słowa często nabierają niezwykłej mocy. Spraw, by stały się pomostem, który prowadzi ku nadziei, a nie murem, który wzmacnia poczucie samotności.
Najlepiej, gdy rozmowa z osobą w kryzysie suicydalnym opiera się na spokojnej, ciepłej i autentycznej obecności. Nie musisz mieć gotowych rozwiązań. Czasem wystarczy, że powiesz: „Jestem tu, słyszę Cię, nie jesteś sam”. Takie słowa otwierają drogę do szczerej wymiany zdań i pokazują, że druga osoba nie musi samodzielnie dźwigać swojego bólu.
Zastanawiasz się, co powiedzieć osobie w depresji? Zacznij od prostych pytań otwartych, takich jak:
- „Jak się dziś czujesz?”;
- „Co mogę dla Ciebie zrobić?”;
- „Czy myślisz czasem o tym, żeby zniknąć?”.
Nie obawiaj się, że powyższe pytania podsuną komuś pomysł na samobójstwo. Z badań wynika, że rozmowa o trudnościach może obniżyć napięcie i zmniejszyć ryzyko próby odebrania sobie życia.
W rozmowie z osobą, która zmaga się z bólem emocjonalnym, unikaj ocen i dobrych rad. Nie mów:
- „Inni mają gorzej”;
- „Weź się w garść”;
- „To tylko chwilowy dołek”.
Chcesz mieć pewność, że wiesz, jak pomóc osobie z myślami samobójczymi? To zrozumiałe, że pragniesz uniknąć błędów w komunikacji. Możesz porozmawiać na ten temat z psychoterapeutą lub psychologiem. Pamiętaj, że niosąc pomoc człowiekowi, który zmaga się z emocjonalnym bólem, jesteś narażony/-a na wypalenie. Jeśli nie zadbasz o siebie, zabraknie Ci zasobów, aby udzielić wsparcia bliskiej osobie.
Gdzie szukać pomocy? Formy wsparcia dla osób w kryzysie samobójczym
Prawdopodobnie czytasz ten tekst, bo martwisz się o kogoś bliskiego. A może to Ty sam/-a zmagasz się z bólem, który wydaje Ci się nie do udźwignięcia? Pamiętaj, że nie musisz przechodzić przez to w pojedynkę. Istnieje bowiem skuteczna pomoc dla osób z myślami samobójczymi. Często wystarczy jeden krok, by otworzyć sobie drogę do ulgi, zrozumienia i poczucia bezpieczeństwa.
Skorzystaj z pomocy psychologicznej. Doświadczony specjalista będzie Ci towarzyszył w trudnych chwilach, nie oceniając i okazując empatię. Psychoterapia poznawczo-behawioralna znacząco zmniejsza intensywność myśli samobójczych i ryzyko ich realizacji. Nie wiesz, gdzie szukać pomocy psychologicznej? Zacznij od konsultacji w poradni zdrowia psychicznego. Jeśli potrzebujesz natychmiastowej rozmowy, zadzwoń na telefon zaufania.
W Polsce działa bezpłatna i całodobowa infolinia dla osób w kryzysie psychicznym. Pod numerem 116 123 otrzymasz wsparcie. Możesz swobodnie porozmawiać z dyżurującym psychologiem, opowiadając mu o wszystkim, co Cię przytłacza.
Szukasz pomocy dla osoby z depresją? Nie czekaj, aż sytuacja stanie się bardzo zła. Kryzys psychiczny stanowi wystarczający powód, by sięgnąć po profesjonalne wsparcie.
Pamiętaj, że bliscy osób w kryzysie również potrzebują opieki. Jeśli wspierasz kogoś, kto zmaga się z cierpieniem, nie bój się sięgnąć po pomoc dla siebie. Tylko dbając o własne zasoby, możesz być dla kogoś realnym oparciem.
Potrzebujesz pomocy dla siebie lub bliskiej osoby? Zgłoś się do specjalistów z Centrum Psychoterapii PRO. Otrzymasz fachowe wsparcie i bezpieczną przestrzeń do rozmowy. Twoje życie ma znaczenie, dlatego zadbaj o nie.
Bibliografia
- Koweszko, T. (red. nauk.). (2019). Zatrzymać samobójstwo: Poradnik dla rodzin i bliskich. Warszawa: Wydawnictwo Medyk.
- Kijaczko, S. (red.). (2003). Samobójstwo: Specyfika problemu, horyzonty badawcze. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
- Szulc, A., Koweszko, T., & Gałecki, P. (red.). (2023). Samobójstwo. Warszawa: Wydawnictwo Medyk.
- Ziółkowska, J. (2016). Samobójstwo: Analiza narracji osób po próbach samobójczych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
