You are currently viewing Depresja – jej prognozowany rozwój i skutki społeczne
Obraz autorstwa freepik

Depresja – jej prognozowany rozwój i skutki społeczne

Depresja – jej prognozowany rozwój i skutki społeczne

Choć depresja kojarzy się głównie z chorobą duszy, to przyjmuje ogólnoustrojowy charakter. Borykają się z nią ludzie mieszkający na różnych kontynentach. Zaburzenia nastroju czasem pociągają za sobą choroby somatyczne. Zależność między nimi przebiega jednak dwukierunkowo. Zdarza się, że choroba, z którą nie potrafimy sobie poradzić, indukuje zaburzenie nastroju. Wprowadzenie powszechnego programu profilaktyki depresji jest bardzo ważne, ponieważ prognozy WHO wyglądają niepokojąco. Jakie skutki społeczne przyniesie zaburzenie afektywne? 

 

Dlaczego potrzebny jest Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją? 

Problem jest na tyle poważny, że od 2001 roku obchodzimy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją, który przypada na 23 lutego (gov.pl). Chorobę warto nagłaśniać i odtabuizować, ponieważ wiele osób nie dostrzega u siebie jej objawów i nie zgłasza się po profesjonalną pomoc. Depresja nikogo nie stygmatyzuje, rozwija się u ludzi, niezależnie od ich wieku, płci, wykształcenia i statusu społecznego.

 

Jakie są objawy depresji? 

Zaburzenia nastroju mogą manifestować się na różne sposoby. Za najczęstsze objawy depresji uważa się (Koszewska 2021):
  • przewlekły smutek, który utrzymuje się co najmniej 2 tygodnie, 
  • brak zainteresowania czynnościami, które niegdyś sprawiały ogromną przyjemność i dawały satysfakcję, 
  • spadek energii i aktywności,
  • zaburzenia odżywiania, 
  • zaburzenia snu, 
  • negatywne myśli o sobie, innych i świecie, 
  • nasilony i nieuzasadniony niepokój, 
  • poczucie winy, 
  • niskie poczucie własnej wartości, 
  • brak sensu istnienia. 

 

Co powoduje depresję? 

Jak podaje raport WHO z 2023 roku, który został poświęcony depresji, obniżony nastrój stanowi efekt skomplikowanej interakcji czynników społecznych, psychologicznych i biologicznych. Zaobserwowano, że osoby, które przeżyły trudne doświadczenia, m.in. traumę, bezrobocie, śmierć bliskiej osoby, częściej zapadają na to zaburzenie psychiczne. 

 

WHO w swoim raporcie z 2023 roku zauważa też, że pomiędzy depresją a zdrowiem fizycznym istnieje ścisła korelacja. Osoby, które zażywają zbyt mało ruchu, częściej zmagają się z obniżonym nastrojem. Z kolei sama depresja pozbawia ludzi energii niezbędnej do aktywności fizycznej. 

 

Depresja – statystyki zachorowań i prognozy 

Według raportu WHO z 2023 roku depresja dotyka 280 milionów ludzi na całym świecie, co stanowi 3,8% ogólnej populacji. Zaburzenia nastroju stwierdzono we wszystkich grupach wiekowych. W ostatnich latach obserwuje się jednak wyraźny wzrost zachorowań wśród osób po 65. roku życia i młodzieży. 

 

Najczęściej chorują osoby w wieku 20-40 lat. Wśród kobiet zapadalność na depresję jest o 50% większa (dane z raportu WHO z 2023 roku). Co ciekawe, z danych udostępnionych przez Komendę Główną Policji z 2016 roku wynika, że mężczyźni 6-krotnie częściej podejmują próbę samobójczą. 

 

Narodowy Fundusz Zdrowia w ciągu ostatnich 10 lat odnotował wzrost sprzedaży leków antydepresyjnych aż o 59%. Warto jednak zaznaczyć, że wielu chorych nie szuka profesjonalnej pomocy.

 

Zgodnie z raportem WHO, w 2020 roku depresja plasowała się na drugim miejscu wśród najczęściej występujących chorób na świecie. Jeśli spełnią się najczarniejsze prognozy Światowej Organizacji Zdrowia w 2030 roku stanie się najczęściej diagnozowanym schorzeniem. Pociągnie to za sobą duże koszty społeczne i gospodarcze. 

 

Nadmierny stres emocjonalny jako główna przyczyna depresji 

Przypuszcza się, że chorych na depresję przybywa z powodu nadmiernego i długotrwałego stresu emocjonalnego, z którym nie każdy potrafi sobie radzić w sposób adaptacyjny. W ostatnich latach pojawiło się wiele potencjalnych zagrożeń, w tym miejscu warto wymienić pandemię, terroryzm, katastrofę klimatyczną, kryzys gospodarczy, klęski żywiołowe i widmo wojny. Nie każdy umie tolerować niepewność jutra. Ta zdolność zależy od odporności psychicznej, która jest kwestią indywidualną. Można ją wzmocnić, m.in. uczęszczając na psychoterapię. 

 

Depresja a kryzys suicydalny

Depresji nie wolno bagatelizować, gdyż lekceważona prowadzi do kryzysu suicydalnego. Według raportu WHO co roku 700 tysięcy osób popełnia samobójstwo. Zajmuje ono 4. miejsce wśród przyczyn zgonu osób między 15. a 29. rokiem życia. Najmłodszym dzieckiem, które wtargnęło się na swoje życie, była 9-letnia dziewczynka (wystąpienie Janiny Bąk). 

 

Skutki społeczne depresji 

Co 10. kobieta, która wydała dziecko na świat, zmaga się z depresją poporodową (raport WHO z 2023 roku). Choroba matki bardzo często utrudnia jej empatyczne odpowiadanie na potrzeby niemowlęcia. Nie udaje jej się nawiązać bliskościowej relacji z dzieckiem i pozostać z nim w kontakcie emocjonalnym. Może to w przyszłości utrudnić młodemu człowiekowi budowanie zdrowych i wspierających więzi z innymi ludźmi (Bowlby 2007).

 

Dorosłych depresja wyklucza z życia zawodowego. Prowadzi też do rozpadu związków i kryzysów rodzinnych. 

 

Depresja u dzieci – niepokojący trend wzrostowy 

Z danych zgromadzonych i udostępnionych przez Forum Przeciwko Depresji wynika, że w 2022 roku zaburzenie nastroju odnotowano u 1% przedszkolaków, 2% dzieci w wieku 6-12 lat i aż u 20% starszych nastolatków. 

 

Komenda Główna Policji także odnotowała alarmujący trend wzrostowy. W 2021 roku 1339 osób nieletnich podjęło próbę samobójczą. W 2022 roku było ich już 2031.

 

Koszty leczenia depresji 

Depresja jest prawdopodobnie niedodiagnozowana. Przypuszcza się, że nawet połowa osób z zaburzeniami nastroju nie szuka profesjonalnej pomocy. Część natomiast zgłasza się prywatnie do psychiatry lub terapeuty, licząc na dyskrecję. Z danych NFZ wynika, że w 2021 roku 1,5 milionów Polaków skorzystało z refundacji na antydepresanty. 

 

Osińska i in. (2017) podają, że koszt leczenia depresji w Polsce w skali roku wynosi 2,6 miliarda i stale rośnie. Według Hermanowskiego (2013) w Polsce zaburzenia nastroju są jednym z 10 najczęstszych powodów wypłacania świadczeń dla osób niezdolnych do pracy. Z kolei w Europie co roku leczenie depresji pochłania 1% PKB, co stanowi równowartość 118 miliardów euro. Vilagut i in. (2016) podają, że zaburzenia nastroju częściej występują w krajach rozwiniętych. 

 

Depresja u seniorów i wyzwania z nią związane 

Z publikacji Osińskiej i współpracowników (2017) wynika, że na depresję choruje nawet co piąta osoba powyżej 65. roku życia. U seniorów daje nieco mniej charakterystyczne objawy, co utrudnia jej rozpoznanie. Zaledwie co drugi senior chory na depresję zostaje zdiagnozowany, z czego połowa nie otrzymuje profesjonalnego wsparcia. Zaburzenia nastroju mogą powodować choroby somatyczne. Z drugiej strony pogorszenie stanu zdrowia u seniorów jest często spotykaną przyczyną depresji (Banaś i in. 2005).

 

Przypuszcza się, że za depresję seniorów odpowiada:
  • pogarszający się stan zdrowia i utrata pełnej sprawności (Kujawska-Danecka i in. 2016), 
  • zanik więzi społecznych (Krzyżowski 2004),
  • pobyt w domu opieki (Dobrzyńska i in. 2007)
  • utrata bliskich – wyjazd dzieci do innego miasta lub państwa, śmierć małżonka (Humańska i Kędziora-Kornatowska 2009).

 

Wysoki wskaźnik depresji wśród seniorów jest szczególnie niepokojący, biorąc pod uwagę, że w 2030 roku liczba osób po 65. roku życia niemal się podwoi (dane Senatu). Pociągnie to za sobą większe wydatki na ochronę zdrowia, w tym leczenie depresji i chorób jej współtowarzyszących. 

 

Z depresją najczęściej zmagają się seniorzy w Europie – 10,9%. Nieco rzadziej w Ameryce – 8,4%. Na trzecim miejscu znajduje się Azja – 4,2%. Najrzadziej na depresję chorują seniorzy w Australii (Barua i in. 2011).

 

Profilaktyka i leczenie depresji 

WHO w swoim raporcie z 2023 roku podkreśla znaczenie profilaktyki depresji. Program wzmocnienia pozytywnego wzorca radzenia sobie dla dzieci, który był realizowany w szkołach, przyniósł bardzo dobre rezultaty. Interwencje skierowane do osób starszych także okazują się skuteczne. 

 

Eksperci zaznaczają, że ważny jest ułatwiony dostęp do psychiatrów i psychoterapeutów. Pierwsi mogą przepisać leki antydepresyjne. Drudzy zaś pomagają przepracować trudności, które przyczyniają się do depresji. 

 

Bibliografia 
  1. Banaś A., Wichowicz H., Gałuszko M. i  in.;Współchorobowość somatyczna w  zaburzeniach depresyjnych; Psychiatria w  Praktyce Ogólnolekarskiej 2005;2(5):69-73
  2. Barua A., Ghosh M., Kar N-, Basilio M.; Prevalence of depressive disorders in the elderly; Ann Saudi Med. 2011;31(6):620
  3. Bowlby J., Przywiązanie; PZWL, 2007
  4. Dobrzyńska E., Rymaszewska J., Kiejna A.; Depresje u osób w wieku podeszłym; Psychogeriatr Pol. 2007;4(1):51-60
  5. Hermanowski T.; Szacowanie kosztów społecznych choroby i wpływu stanu zdrowia na aktywność zawodową i wydajność prac; Warszawa: Wolters Kluwer; 2013
  6. Humańska M.A., Kędziora-Kornatowska K.; Współzależność pomiędzy nasileniem stanów depresyjnych a poczuciem jakości życia u osób starszych; Psychogeriatr Pol. 2009;6(1):15-22
  12. Koszewska I.; O depresji dziś; PZWL, 2021
  13. Krzyżowski J.; Psychogeriatria; Warszawa:Medyk; 2004
  14. Kujawska-Danecka H., Nowicka-Sauer K., Hajduk A. i in.; The prevalence of depression symptoms and other mental disorders among patients aged 65 years and older–screening in the rural community; Fam Med Primary Care Rev. 2016;3:274-7
  15. Osińska M., Kazberuk A., Celińska-Janowicz K., Zadykowicz R., Rysiak E.; Depresja – choroba cywilizacyjna XXI wieku; Geriatria, 2017, 11, s. 123-129
  16. Vilagut G., Forero C.G., Barbaglia G. i in.; Screening for depression in the general population with the Center for Epidemiologic Studies Depression (CES-D): a systematic review with meta-analysis; PloS one. 2016;11(5),e0155431
  17. www.senat.gov.pl – Konferencja „Innowacyjność w medycynie” 21 październik 2014 
Tags: , , ,