17 maja – Międzynarodowy Dzień Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
WHO od wielu lat ostrzega, że już wkrótce zaburzenia psychiczne staną się największym wyzwaniem dla systemów ochrony zdrowia. Prawdopodobnie w 2030 roku depresja okaże się najczęściej stawianą diagnozą przez lekarzy na całym świecie. Wyprzedzi tym samym choroby układu krążenia i nowotwory. W Polsce szczególnie niepokoi pogarszający się stan zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Coraz więcej młodych ludzi ma zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe i myśli samobójcze. Uruchomiono dla nich Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Możesz z niego skorzystać o każdej porze przez 7 dni w tygodniu, także w niedziele i święta. 17 maja obchodzimy Międzynarodowy Dzień Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Sprawdź, kto pod nim dyżuruje i kiedy warto zadzwonić pod numer 116 111!
Kiedy i gdzie wymyślono telefon zaufania dla dzieci i młodzieży?
17 maja ustanowiono Międzynarodowym Dniem Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Organizacja Helpline International jest inicjatorem tego wyjątkowego święta. Stowarzyszenie zostało założone w 2003 roku przez Jeroo Billimorię. Twórca tego NGO wcześniej, bo w latach 90. uruchomił pierwszy telefon zaufania dla dzieci w Indiach.
Co ciekawe, Jeroo Billimoria, nie był prekursorem infolinii niosącej wsparcie psychologiczne młodym ludziom. Po raz pierwszy powstała ona w 1970 roku w Nowej Zelandii. Choć Polska w tym czasie znajdowała się pod rządami partii komunistycznej, kilka miesięcy później uruchomiła Młodzieżowy Telefon Zaufania w Warszawie.
20 listopada 2008 roku obchodziliśmy rocznicę uchwalenia Konwencji o Prawach Dzieci. Ten dzień postanowiono uczcić uruchomieniem Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (800 12 12 12). W tym samym miesiącu swoją działalność rozpoczął Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (116 111), który prowadzi Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. Korzysta ona ze wsparcia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i operatorów telekomunikacyjnych. Ci ostatni zrzekli się opłat za połączenia z tym numerem.
Telefony zaufania dla dzieci i młodzieży są finansowane z różnych źródeł. Wśród nich należy wymienić fundusze rządowe, wsparcie organizacji pozarządowych, darowizny od firm i osób prywatnych. Np. telefon 116 111 finansuje Ministerstwo Edukacji Narodowej przy współudziale Orange Polska.
Zaburzenia psychiczne u dzieci i nastolatków – co mówią statystyki?
Kondycja psychiczna polskich dzieci i nastolatków budzi poważny niepokój. Najnowsze statystyki nie napawają optymizmem. W 2022 roku konsultanci Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (nr 116 111) przeprowadzili aż 52 896 rozmów i odpowiedzieli na 8094 wiadomości online. W tym samym okresie pracownicy podjęli aż 885 interwencji, które miały na celu ratowanie życia i zdrowia dzieci.
Szczegółowe statystyki potwierdzają niekorzystny trend, który świadczy o pogarszającej się kondycji psychicznej dzieci i nastolatków.
- W 2022 roku zgłoszenia, które dotyczyły zaburzeń lękowych, odnotowały wzrost o 30% względem poprzednich lat.
- Jeszcze większy wzrost dotyczy samookaleczeń wśród młodych ludzi. Zachowania autoagresywne zwiększyły się aż o 130% w ciągu ostatnich 7 lat.
- Szczególnie niepokoi fakt, że młodzi ludzie coraz częściej miewają myśli samobójcze. W 2022 roku pracownicy Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży odebrali aż 6997 połączeń od osób dotkniętych kryzysem suicydalnym.
Choć w Polsce na tle Europy częściej dochodzi do prób samobójczych, to sytuacja w UE również wymaga podjęcia odpowiednich działań. Specjaliści zgodnie podkreślają, że należy zwiększyć dostępność i jakość usług psychologicznych, psychoterapeutycznych i psychiatrycznych skierowanych do osób nieletnich.
UNICEF szacuje, że 11,2 miliona dzieci i młodzieży w UE zmaga się z zaburzeniami psychicznymi. Stanowi to 13% populacji. Najwięcej osób w grupie wiekowej 15-19 lat zmaga się z lękiem (8%), drugie miejsce w tym niechlubnym rankingu zajmuje depresja (4%).
Choć europejskie nastolatki w wieku 15-19 lat najczęściej giną w wypadkach samochodowych, to samobójstwa stanowią drugą najczęstszą przyczynę zgonów w tej grupie. W 2020 roku odnotowano aż 931 takich przypadków.
W latach 1990-2019 w UE nastąpił 15-procentowy wzrost zachorowań na zaburzenia odżywiania wśród dzieci i młodzieży.
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży oraz interwencja kryzysowa – szybko dostępne formy wsparcia zdrowia psychicznego
Choć dzieci i nastolatki coraz częściej potrzebują wsparcia psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry, czas oczekiwania na wizytę u specjalisty wydłuża się z roku na rok. Wspomniana tendencja dotyczy nie tylko poradni działających w ramach NFZ, ale też gabinetów prywatnych. Niestety, im później młody człowiek zostanie skonsultowany przez specjalistę zdrowia psychicznego, tym większe ryzyko, że jego stan ulegnie pogorszeniu.
Nie zawsze można przyspieszyć wizytę, aczkolwiek warto zapisać się na listę kolejkową. Istnieje bowiem prawdopodobieństwo, że gdy zwolni się jakieś miejsce, pracownik recepcji skontaktuje się z Tobą. Gdy natomiast potrzebujesz natychmiastowej pomocy, zadzwoń pod Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Dobrym rozwiązaniem wydaje się także wizyta w ośrodku, który oferuje interwencję kryzysową. Wspomniana forma wsparcia zdrowia psychicznego należy do szybkich i krótkoterminowych rozwiązań. Może okazać się dla Ciebie odpowiednia, gdy znalazłeś/-aś się w nagłym lub przytłaczającym kryzysie życiowym i potrzebujesz pomocy.
Istnieją różne telefony zaufania.
Niektóre są skierowane wprost do dzieci i młodzieży. Inne pomagają ofiarom przemocy, którymi mogą stać się także osoby nieletnie. Część fundacji niesie natomiast wsparcie przedstawicielom środowisk LGBTQIAP+. Jeśli nie jesteś pewien/-a własnej tożsamości płciowej lub orientacji psychoseksualnej, możesz zadzwonić na ich infolinię. Poniżej znajdziesz najważniejsze numery telefonu.
- Całodobowy Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę – konsultanci dyżurują pod numerem 116 111. Tutaj uzyskasz natychmiastową pomoc psychologiczną. Nie musisz przedstawiać zgody opiekuna prawnego.
- Telefon Zaufania dla Osób ze Społeczności LGBTQIAP+ Stowarzyszenia Lambda – specjaliści są dostępni pod numerem 22 628 52 22 od godziny 18 do 21 od poniedziałku do piątku. Zadzwoń do nich, jeśli zmagasz się z dysforią płciową lub niepewnością co do swojej orientacji psychoseksualnej.
- Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka jest dostępny pod numerem 800 12 12 12.
Kto dyżuruje w Telefonie Zaufania dla Dzieci i Młodzieży?
Wszyscy, niezależnie od wieku i płci, chcemy w obliczu trudności uzyskać wsparcie wykwalifikowanych specjalistów. Twórcy Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży doskonale zdają sobie z tego sprawę, dlatego zadbali o to, abyś mógł/-ogła opowiedzieć o swoich trudnościach profesjonalistom. Pod numerami infolinii 116 111 oraz 80 12 12 12 dyżurują psycholodzy, psychoterapeuci, psychiatrzy i studenci ostatnich lat kierunków pokrewnych.
Instytucjonalne wsparcie zdrowia psychicznego jest przemyślane, dlatego każdy pracownik telefonu zaufania przeszedł wcześniej testy osobowościowe. Podczas szkoleń zawodowych nauczył się też rozmawiać z osobami takimi jak Ty, które czasem czują się przytłoczone życiowymi trudnościami. Kompetencje konsultantów zatrudnionych w telefonie zaufania dają Ci gwarancję, że połączenie odbierze osoba, która zbuduje z Tobą bezpieczną więź. Zadba o to, abyś poczuł/-a się komfortowo. Specjalista okaże Ci całkowitą akceptację i zrozumienie, dlatego możesz się w pełni otworzyć i omówić z nim swoje problemy.
Jeśli chcesz od razu otrzymać wsparcie emocjonalne i czujesz, że życiowe trudności Cię przytłaczają, zadzwoń na Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Z jego pracownikami nie musisz wcześniej umawiać się na rozmowę. Wystarczy, że wybierzesz numer 116 111 i poczekasz kilka, góra kilkanaście minut, na zgłoszenie się konsultanta. Przeciętna rozmowa telefoniczna ze specjalistą zdrowia psychicznego trwa od 30 do 70 minut, jej czas zależy od charakteru Twoich problemów.
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży jest dostępny dla każdego przez całą dobę przez 7 dni w tygodniu, także w niedziele i święta. Nie ponosisz żadnych opłat za połączenie. Podczas rozmowy uzyskasz szybkie wsparcie. Specjalista może też zasugerować Ci dostępne formy pomocy, które odpowiadają Twojej sytuacji. W niektórych przypadkach już sama rozmowa z kimś zaufanym okazuje się niezwykle przydatna i przyczynia się do rozwiązania problemu.
Dlaczego młodzi ludzie wolą zadzwonić na telefon zaufania niż porozmawiać z rodzicem?
Jako młody człowiek zmagasz się z różnymi problemami. Rodzice z powodu różnicy pokoleń, osobistych przekonań i innych względów nie zawsze potrafią je zrozumieć. Możesz też odczuwać wstyd i skrępowanie na samą myśl, że miałbyś/-abyś poruszyć z nimi pewne kwestie. Niekiedy łatwiej otworzyć się przed zupełnie obcą osobą, aniżeli przed kimś, kogo dobrze znasz. Poczucie anonimowości sprzyja szczerości, gdyż możesz opowiedzieć o wszystkim, co Cię trapi, nie narażając się na ocenę czy odrzucenie.
Więź, jaka powstaje między Tobą a specjalistą zdrowia psychicznego, którego zatrudnia telefon zaufania, jest całkowicie inna. Opiera się na empatii, zrozumieniu, trosce i bezwarunkowej akceptacji. Rodzice zazwyczaj są stroną emocjonalnie zaangażowaną w problemy swoich dzieci, dlatego niekiedy reagują w sposób, który Ci nie odpowiada. Nie oznacza to jednak, że nie możesz z nimi porozmawiać, zwłaszcza jeśli zbudowałeś/-aś z nimi dobrą relację. Pamiętaj, że nie ma niczego złego w tym, że zamierzasz zwrócić się z prośbą o pomoc do osoby z zewnątrz.
Kiedy zadzwonić na dziecięcy telefon zaufania?
Zastanawiasz się, czy Twój problem jest wystarczająco duży, aby zadzwonić na dziecięcy telefon zaufania? Jeśli zmagasz się z jakimikolwiek trudnościami lub zwyczajnie potrzebujesz się wygadać zaufanej osobie, wybierz numer 116 111. Kiedy warto skontaktować się ze specjalistą zdrowia psychicznego dyżurującym na infolinii? Jest to wskazane, gdy borykasz się z:
- gorszym nastrojem,
- niepokojem,
- niechęcią do jedzenia lub napadami głodu,
- przymusem powtarzania określonych czynności,
- przemocą domową lub rówieśniczą,
- internetowym hejtem,
- problemami z nauką,
- samotnością,
- odrzuceniem przez rówieśników,
- okaleczaniem swojego ciała,
- myślami o odebraniu sobie życia,
- poważną chorobą,
- niepewnością dotyczącą tożsamości płciowej i orientacji seksualnej.
W jaki sposób pomoże Ci pracownik telefonu zaufania?
Zastanawiasz się, czy jednorazowa rozmowa z kimś, kogo nawet nie widzisz, może przynieść Ci jakąkolwiek ulgę? Tak, jest to prawdopodobne. Konsultanci spróbują Ci udzielić maksymalnego wsparcia, na jakie mogą sobie pozwolić, dyżurując pod telefonem zaufania.
- Dołożą wszelkich starań, aby stworzyć dla Ciebie bezpieczną przestrzeń, w której opowiesz o swoich emocjach, problemach i bólu.
- Niezależnie od tego, z jakim problemem się borykasz, możesz liczyć na ich zrozumienie i wsparcie.
- Konsultant, jeśli uzna to za konieczne, wskaże Ci dostępne formy pomocy adekwatne do Twoich potrzeb.
- Specjalista zdrowia psychicznego ukaże Ci szerszą perspektywę, co może skutkować odzyskaniem przez Ciebie nadziei.
- Wraz z Tobą przyjrzy się różnym rozwiązaniom zgłaszanych przez Ciebie problemów. Wspólnie przeanalizujecie argumenty, które przemawiają za i przeciw każdej z opcji.
Czujesz, że nikt Cię nie rozumie? Masz problem, którym boisz podzielić się z innymi? Nie jesteś sam/-a. Zadzwoń na Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Porozmawiaj anonimowo ze specjalistą zdrowia psychicznego, nie wystawiając się na ocenę. Na infolinii dyżurują konsultanci po to, aby Ci pomóc.
Bibliografia
- Castelpietra G. i in.; The burden of mental disorders, substance use disorders and self-harm among young people in Europe, 1990–2019: Findings from the Global Burden of Disease Study 2019; Lancet Reg Health Eur., April 1, 2022
- https://www.agenzianova.com/en/news/In-the-European-Union-more-than-11-million-people-under-19-suffer-from-a-mental-health-problem/
- https://childhelplineinternational.org/about/history
- https://www.dobryportal.com/spoeczestwo/741-miedzynarodowy-dzien-telefonow-zaufania-dla-dzieci/
- https://fdds.pl/o-fundacji/co-nowego-w-fundacji/30-wiecej-lekow-130-wiecej-samookaleczen-180-wiecej-mysli-zamiarow-i-prob-samobojczych.html
- https://www.rp.pl/prawo-rodzinne/art9793241-miedzynarodowy-dzien-telefonow-zaufania-dla-dzieci/
- https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/news/az-630-tysiecy-dzieci-w-polsce-wymaga-specjalistycznej-pomocy-psychologicznej-i-psychiatrycznej/
- Maliszewska I.; O czym kłamią myśli; Wydawnictwo Feeria, 2023
- Sak M.; Terapia bez tajemnic; Wydawnictwo RM, 2025
17 maja – Międzynarodowy Dzień Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
