Dlaczego przyjaźń jest kluczowa dla zdrowia psychicznego i fizycznego? Dzień Przyjaciela

Dzień Przyjaciela stanowi doskonałą okazję, abyś celebrował/-a ważne dla siebie więzi. Jednocześnie to święto, które obchodzimy 9 czerwca, przypomina, jak relacje międzyludzkie wpływają na Twoje życie. Liczne badania potwierdzają, że znaczenie przyjaźni wykracza poza sferę emocji. Chroni Cię przed stresem, depresją i chorobami serca (Holt-Lunstad 2010). Samotność a zdrowie psychiczne są ze sobą ściśle powiązane. Sprawdź, dlaczego przyjaźń jest ważna i jak wspiera Twoją równowagę psychofizyczną!

Dzień Przyjaciela – co wiemy o współczesnej samotności?

Samotność często przypomina ciszę w zatłoczonym mieście. Jest pozorna i nieoczywista. Wprawdzie żyjemy w czasach nowych technologii ułatwiających nawiązanie kontaktu, ale coraz więcej z nas czuje się samotnych. Nie zawsze chodzi o fizyczne odosobnienie. Wielu z nas spotyka ludzi każdego dnia, mimo to odczuwa stan głębokiego osamotnienia. Wynika on z braku prawdziwego porozumienia z drugim człowiekiem.

Wyniki badań są niepokojące. Nawet 1 na 5 osób w krajach wysoko rozwiniętych nie ma nikogo, do kogo mogłaby zwrócić się z prośbą o pomoc. Przywołane statystyki (Cacioppo i Patrick 2008) dotyczące samotności pokazują, jak powszechny stał się brak przyjaciół. Wspomniany problem dotyczy zarówno osób starszych, jak i młodszych. Stanowi paradoks w świecie opartym na nowoczesnych technologiach, które ułatwiają podtrzymywanie relacji. Niestety, ich jakość często pozostawia wiele do życzenia i nie zapewnia nam prawdziwej bliskości.

Jakie są negatywne skutki samotności?

Badania wykazały, że chroniczna samotność może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem psychicznym. Brak bliskich więzi sprzyja zaburzeniom nastroju i zaburzeniom lękowym (Holt-Lunstad i in. 2010). Dziś coraz częściej mówi się o tym, że istnieje ścisły związek między samotnością a depresją. Uczucie izolacji nierzadko zniekształca obraz siebie i świata. Pogłębia negatywne myśli i odbiera chęć do działania.

Skutki samotności nie ograniczają się wyłącznie do naszej psychiki. Długotrwała izolacja obciąża organizm pod względem fizycznym. Zwiększa ryzyko chorób serca, problemów z układem odpornościowym i przyspiesza procesy starzenia (Cacioppo i in. 2002). Zdrowie psychiczne jest nierozerwalnie związane z relacjami. Więzi społeczne stanowią jeden z kluczowych filarów dobrostanu człowieka. Bez nich znacznie gorzej radzimy sobie z wyzwaniami, jakie niesie codzienność. 

Czy w codziennym życiu, w którym dominuje pośpiech, nie przegapiasz sygnałów, że ktoś obok Ciebie potrzebuje Twojej obecności, rozmowy i uważności? Dzień Przyjaciela stanowi doskonały moment, abyś zatrzymał/-a się i pomyślał/-a, komu możesz dać znać, że nie jest sam/-a.

Ilu mamy przyjaciół? Psychologia przyjaźni w liczbach

Przyjaźń przypomina ogród. Nie wystarczy, że raz zasadzisz w nim rośliny. Musisz je regularnie pielęgnować, podlewać i przycinać. Choć żyjemy w czasach nieustannej komunikacji, w których kontakty nawiązujemy jednym kliknięciem, mamy zaskakująco mało przyjaciół. Dominują bowiem powierzchowne znajomości oparte na wymianie lajków i krótkich komentarzy. 

Robin Dunbar (1992) stworzył słynną teorię, która mówi, że każdy z nas jest w stanie utrzymywać 150 stabilnych relacji społecznych. Aczkolwiek w najbardziej intymnym kręgu emocjonalnym znajduje się tylko od 3 do 5 osób. Ci ludzie zapewniają nam bezpieczną przestrzeń, w której możemy dzielić się radością, lękiem i codziennymi troskami. Ile osób ma prawdziwego przyjaciela? Odpowiedź na to pytanie nie jest zbyt optymistyczna. Z badań opublikowanych w czasopiśmie „American Sociological Review” wynika, że co czwarty dorosły Amerykanin nie ma nikogo, z kim mógłby porozmawiać o ważnych sprawach.

Potrzeba relacji z drugim człowiekiem równie ważna jak sen

Wyżej przywołaną publikację warto potraktować jako sygnał ostrzegawczy. Znaczenie przyjaźni w życiu człowieka jest bowiem ogromne. Osoby z naszego najbliższego kręgu pomagają nam radzić sobie ze stresem, wzmacniają poczucie własnej wartości i dają poczucie przynależności. Bliska relacja z drugim człowiekiem jest równie ważna jak sen czy pożywienie. Wyjaśnia to, dlaczego psycholodzy społeczni postrzegają przyjaźń jako czynnik, który chroni nasze zdrowie psychiczne i fizyczne (Holt-Lunstad i in. 2010).

Jeśli spojrzymy na przyjaźń w statystykach, zauważymy, że nie chodzi o ilość, lecz o jakość relacji. Setki „znajomych” na portalach społecznościowych nie zastąpią nam jednej bliskiej osoby, która z prawdziwym zainteresowaniem zapyta: “Jak się dziś czujesz?”.

Bliskie relacje a zdrowie – co mówią badania naukowe?

Znaczenie więzi międzyludzkich dla zdrowia fizycznego i psychicznego jest niemożliwe do przecenienia. Badania pokazują, że gdy bliscy otaczają nas troską i wsparciem, żyjemy dłużej.  Rzadziej zapadamy na choroby przewlekłe i lepiej radzimy sobie ze stresem. Naukowcy z Uniwersytetu Harvarda prowadzili badania przez 75 lat. Dowiedli w nich, że bliskie relacje są ściśle powiązane ze zdrowiem. Ludzie, którzy utrzymywali głębokie i wspierające więzi, deklarowali wyższy poziom szczęścia. Rzadziej też zapadali na choroby serca i depresję (Waldinger i Schulz 2023).

Przyjaźń wpływa na długość życia. Osoby samotne częściej umierają przedwcześnie. Izolacja społeczna zwiększa ryzyko zgonu podobnie jak palenie papierosów czy otyłość (Holt-Lunstad i in. 2010). Z kolei serdecznie relacje obniżają ciśnienie krwi, wzmacniają odporność, pomagają organizmowi lepiej radzić sobie z bólem i chorobami.

Wpływ przyjaźni na zdrowie serca

Warto zwrócić uwagę na korelację, jaka zachodzi między przyjaźnią a chorobami serca. Wspierające więzi emocjonalne działają jak bufor w sytuacjach stresowych. Przewlekłe napięcie nerwowe stanowi zaś główny czynnik rozwoju schorzeń kardiologicznych. Bliskość drugiego człowieka zmniejsza wydzielanie kortyzolu, czyli hormonu stresu, który w nadmiarze osłabia serce i układ krążenia (Uchino 2006).

Dbanie o relacje nie wymaga wielkich gestów. Czasem wystarczy codzienny telefon, wspólny spacer czy szczera rozmowa. Poprzez drobne akty uwagi i obecności tworzysz sieć bezpieczeństwa, która chroni Cię lepiej niż popularne suplementy diety. W świecie pełnym pośpiechu i ekranów, znaczenie więzi międzyludzkich nabiera nowego znaczenia. Często okazuje się czynnikiem o działaniu uzdrawiającym.

Dlaczego z wiekiem tracimy przyjaciół? Rozwój, przeprowadzki, inne ścieżki

Rozwój osobisty, zmiana pracy, przeprowadzka do innego miasta, a nawet narodziny dziecka stanowią poważne zmiany życiowe. Wywierają one ogromny wpływ na przyjaźń w dorosłości. W naturalny sposób zmieniają bowiem nasze potrzeby, wartości i priorytety. Psycholożka Laura Carstensen (1992) stworzyła teorię selektywności społecznej. Naukowczyni wskazuje, że z wiekiem coraz bardziej cenimy sobie głębokie i wartościowe relacje. Mniej natomiast angażujemy się w utrzymywanie szerokiego kręgu znajomości. Częściowo tłumaczy to, dlaczego tracimy przyjaciół. Po prostu nie wszystkie relacje „dorastają” wraz z nami. 

Z czego wynikają trudności w utrzymywaniu przyjaźni?

W dorosłości przyjaźń wymaga od nas większego wysiłku niż dawniej. Jako dzieci czy studenci mieliśmy czas i przestrzeń, by spotykać się spontanicznie. Dziś wolny wieczór często stanowi luksus. Dla wielu z nas barierą nie do pokonania okazują się też różnice w trybie życia. Trudności w utrzymywaniu relacji nie muszą jednak oznaczać porażki. Są efektem złożoności życia, a nie braku zaangażowania. Nawiązując do teorii Dunbara, każdy z nas może utrzymywać maksymalnie 5 bliskich więzi. Kiedy jedna przyjaźń słabnie, ustępuje ona miejsca innej, która pozostaje bardziej adekwatna do aktualnego etapu życia.

Reasumując, czasem nie chodzi o to, że ktoś Cię zawiódł. Po prostu zmieniłeś/-aś się na tyle, że nie potrafisz już spotkać się ze swoim przyjacielem tam, gdzie kiedyś. Nie traktuj tej sytuacji jako straty. Spróbuj spojrzeć na nią jak na ewolucję. Nie wszystkich możesz zabrać ze sobą w dalszą drogę. Każda przyjaźń, nawet ta, która dobiegła już końca, coś Ci dała i czegoś nauczyła. W tamtym czasie i miejscu była potrzebna.

Gdzie szukać przyjaciół jako dorosła osoba? 

Zadajesz sobie pytanie, gdzie znaleźć przyjaciół w dorosłym życiu? Psycholodzy podkreślają, że najskuteczniej nawiążesz nowe znajomości, angażując się w aktywności, które Cię interesują. Wspólna pasja zbliża ludzi bardziej niż niezobowiązujący small talk. Jeśli brakuje Ci bliskich relacji, zapisz się na kurs ceramiki, weź udział w dyskusyjnym klubie książki lub wspieraj innych jako wolontariusz/-ka. Wspomniane miejsca tworzą naturalną przestrzeń do nawiązywania relacji opartych na czymś więcej niż przypadkowym spotkaniu.

Psycholożka Susan Pinker (2014) zwraca uwagę na to, że regularny kontakt twarzą w twarz buduje trwałe więzi społeczne. Wywiera też znaczący wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Wspólna aktywność staje się nie tylko pretekstem do poznania nowych ludzi, ale też fundamentem prawdziwej przyjaźni. Buduje relacje, które opierają się na zaufaniu, wspólnych przeżyciach i wzajemnym wsparciu. 

Co utrudnia nawiązywanie nowych znajomości?

Dla wielu dorosłych decyzja o wyjściu ze swojej strefy komfortu okazuje się trudna. Sprawę często utrudniają bolesne doświadczenia z przeszłości. Jeśli kiedyś zostałeś/-aś odrzucony/-a, teraz prawdopodobnie boisz się nawiązywać nowe znajomości. W przezwyciężeniu wewnętrznej blokady pomoże Ci psychoterapia. Ta forma wsparcia przynosi obiecujące rezultaty, zwłaszcza u osób, które borykają się z uczuciem izolacji. Podczas sesji będziesz pracował/-a nad poczuciem własnej wartości, komunikacją i odbudową zaufania. Psychoterapia pozwoli Ci otworzyć się na innych (Cacioppo i Patrick 2008).

Każdy kontakt zaczyna się od drobnego gestu. Często wystarczy uśmiech lub życzliwe pytanie. Przyjaźń przypomina ogień. Wprawdzie rozpala się od iskry, ale potrzebuje też troski, aby mogła się utrzymać. Już dziś zadbaj o siebie. Pozwól nam towarzyszyć Ci w drodze do wspierających relacji. Umów się na pierwszą konsultację w Centrum Psychoterapii PRO!

Bibliografia:

1. Cacioppo, J. T., & Patrick, W. (2008). Loneliness: Human nature and the need for social connection. W. W. Norton & Company.
2. Cacioppo, J. T., Hawkley, L. C., Crawford, L. E., Ernst, J. M., Burleson, M. H., & Kowalewski, R. B. (2002). Loneliness and health: Potential mechanisms. Psychosomatic Medicine, 64(3), 407–417. https://doi.org/10.1097/00006842-200205000-00005
3. Carstensen, L. L. (1992). Social and emotional patterns in adulthood: Support for socioemotional selectivity theory. Psychology and Aging, 7(3), 331–338. https://doi.org/10.1037/0882-7974.7.3.331
4. Dunbar, R. (1992). Neocortex size as a constraint on group size in primates. Journal of Human Evolution, 22(6), 469–493. https://doi.org/10.1016/0047-2484(92)90081-J
5. Dunbar, R. (2010). How many friends does one person need? Dunbar’s number and other evolutionary quirks. Faber & Faber.
6. Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., & Layton, J. B. (2010). Social relationships and mortality risk: A meta-analytic review. PLOS Medicine, 7(7), e1000316. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000316
7. McPherson, M., Smith-Lovin, L., & Brashears, M. E. (2006). Social isolation in America: Changes in core discussion networks over two decades. American Sociological Review, 71(3), 353–375. https://doi.org/10.1177/000312240607100301
8. Pinker, S. (2014). The village effect: How face-to-face contact can make us healthier and happier. Spiegel & Grau.
9. Uchino, B. N. (2006). Social support and health: A review of physiological processes potentially underlying links to disease outcomes. Journal of Behavioral Medicine, 29(4), 377–387. https://doi.org/10.1007/s10865-006-9056-5
10. Waldinger, R. J., & Schulz, M. S. (2023). The good life: Lessons from the world`s longest scientific study of happiness. Simon and Schuster.